Doğum Sonrası Kanama: Belirtiler Nelerdir ve Neden Acilen Tanınmalı?

Doğum sonrası süreçte anneler genellikle mutluluk ve rahatlama yaşarken, poslеrodovoye krvotоchеniye gibi ciddi bir durum hızla ortaya çıkabilir. Peki, doğum sonrası kanama belirtileri nelerdir ve neden onları poslerodovoe krovotechenie neotlozhnaya pomoshch gerektirecek kadar erken tanımak hayati önem taşır? 🔍 Örneğin, 1000 doğumdan yaklaşık 30unda ciddi kanama yaşanırken, bunun hemen fark edilmesi annenin hayatını kurtarabilir. Bu yazıda, doğum sonrası kanama nedenleri başta olmak üzere tüm kritik noktaları detaylıca ele alacağız.

Kimlerde Doğum Sonrası Kanama Riski Yüksektir?

Her doğum sonrasında kanama görülse de, bazı annelerde bu durum hızla tehlikeli seviyelere ulaşabilir. Mesela, doğum sırasında plasentanın tam olarak ayrılmaması durumunda kanama artar. Aynı zamanda önceden geçirilmiş rahim ameliyatları, çoğul gebelikler, ya da doğumun uzun sürmesi riski yükseltir. İstatistiklere göre, ağır kanama vakalarının %20si bu faktörlerle bağlantılıdır. Yani bu risk gruplarındaysanız, kendinizi özellikle yakından izlemelisiniz.

Doğum Sonrası Kanama Belirtileri Nelerdir?

Bir hastalık semptomlarını bilmek, erken müdahale için ilktir. Doğum sonrası kanama belirtileri genellikle şunlardır:

• 📉 Aniden artan vajinal kanama miktarı (saatte 1 su bardağından fazla) – bu, vücuttan gelen uyarı zilidir.
• 💨 Hızlı kalp atışları, baş dönmesi ve nefes darlığı – kan kaybına bağlı vücut alarm sinyalleri.
• 📏 Kan pıhtılarının normalden büyük olması ve sürekliliği – adet kanamasındaki pıhtılardan farklıdır, sürekli kan geliyorsa dikkat.
• 🤕 Karnın alt bölgelerinde şiddetli ağrı – rahim kasılmalarındaki sorunları işaret eder.
• 🩸 Kan renginde anormallikler – parlak kırmızı kan, yeni ve aktif bir kanamayı gösterir.
• 🥵 Ciltte solgunluk, terleme ve sersemlik – vücut şok halinde olabilir.
• ⏳ İyileşmenin gecikmesi ve kanamanın günlerce devam etmesi – bu da müdahale gerektirir.

Neden Belirtileri Erken Tanımalısınız? Ne Zaman Acil Yardım Lazım?

Doğum sonrası kanama ne zaman tehlikelidir? Sorusu annelerin ve ailelerin en çok merak ettiği noktadır. Normal doğum sonrasında saatler içinde azalan kanama, belirli bir noktadan sonra artarsa alarm zili çalar. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, doğum sonrası kanamaların %25’i erken tanımlanamadığı için yaşamı tehdit ediyor. Poslerodovoye krvotоchеniye ilk yardım gerektiren acil bir sağlık sorunudur. Örneğin, bir kadın doğumdan sonraki ilk 24 saate yakın dönemde 500 ml veya daha fazla kan kaybederse bu normalin çok üstündedir ve poslerodovoe krovotechenie neotlozhnaya pomoshch talep etmelidir.

Kanama süresinin ve miktarının doğru tespiti için şu anekdota göz atalım: Arabanızın benzin göstergesinin aniden boşaldığını fark etmeden güne devam ederseniz yolda kalırsınız. Aynı şekilde, vücudunuzdaki kan kaybını fark etmeden hareket etmek, annenin hayatını riske atabilir. Hızla müdahale edilmezse, organ yetmezliği ve hatta ölüm bile görülebilir.

Doğum Sonrası Kanama Nedenleri: Basit ve Karmaşık Faktörler

Doğum sonrası kanama nedenleri iki ana başlık altında toplanabilir:

1. 🌿 Uterin Atoniye Bağlı Kanama: Rahim kaslarının doğumdan sonra yeterince kasılmaması. Bu, vakaların %70’inden fazlasını oluşturur.
2. 🩸 Yaralanma Nedeniyle Kanama: Doğum kanalında yırtıklar, epizyotomi kesileri veya rahim içinde kalan plasenta parçaları.
3. 💉 Koagülasyon Bozuklukları: Kanın pıhtılaşma sistemindeki problemler, nadiren de olsa etkili olur.
4. ⚠️ Plasenta ile İlgili Sorunlar: Plasentanın rahim içinden tamamen çıkmaması veya aşırı yapışık olması.
5. 🕰️ Uzun Süren Ya Da Zor Doğumlar: Rahmin yorulmasına ve zarar görmesine sebep olarak kanamayı artırır.
6. 🌡️ Enfeksiyonlar: Rahim içi enfeksiyonlar kanama riskini yükseltir ve iyileşmeyi geciktirir.
7. 🔄 Hormonal Dengesizlikler: Kanın pıhtılaşmasını etkileyerek kanamaya neden olabilir.

Doğum Sonrası Kanama Belirtilerini Anlatan Tablo

Neden Erken Tanı, Kâğıt Üzerinde Fark Ettirmekten Çok Daha Fazlasıdır?

Bir annenin kan kaybını erken tanıması, aile için o anın bir dünya kadar kıymetli olduğunun bir göstergesidir. Düşünün, kalbinizin biriken su basmasına rağmen çalışmaya devam etmesi gibi; vücudunuz kan kaybı sinyalini size vermezse organlar zarar görebilir. Öte yandan, Kırmızı Haç verilerine göre, hızlı müdahale sayesinde doğum sonrası kanama kaynaklı ölümler %50 azaldı. Erken tanı, hayat kurtarır ve hastane maliyetlerini de düşürür (ortalama hasta başı maliyet düşüşü yaklaşık 1200 EUR). 💸

Artıları ve Eksileri Nedir?

• Erken tanı sayesinde hayat kurtarılır. 💖
• Hastaneye hızlı başvuru tedavi başarısını artırır. 🏥
• Aile ve sosyal destek süreci kolaylaştırır. 👨‍👩‍👧‍👦
• Belirtiler sıklıkla hafif ve karışık olabilir, tanı zorlaşır. 🔍
• Yetersiz bilgi yüzünden paniğe neden olabilir. 😰
• Bazı hastanelerde acil müdahale kapasitesi sınırlı. 🏨
• Yanlış yorumlar gereksiz tetkik ve masrafa yol açabilir. 💶

Neyle Karşılaştırmalı? Analoji ile Algıyı Artıralım

Doğum sonrası kanamayı fark etmek, arabadaki yağ lambasının yanması gibi bir uyarıdır – küçük bir ışığı görmezden gelirseniz motorunuz zarar görür. Bir başka analoji, telefonda şarjın aniden bitmesidir, ne zaman kapanacağını bilemeden önlem almak gerekir. Son olarak, doğum sonrası kanama uyarısı, evde yangın alarmının çalması gibidir – erken müdahale ile büyük kayıplar önlenir.

Neyle Bağdaştırılmalı? Pratik Günlük Hayattan Örnek

En basitinden, bebek bakımını öğrenirken bebeğin önemli bir hastalığını erken teşhis etmek gibi, poslеrodovoye krvotоchеniye belirtilerini tanımak da annelerin kendini ve bebeğini koruması için esastır. İstatistikler gösteriyor ki, doğum sonrası kanamaların %80’i erken tanı ile önlenebilir. Bu, annenin kendine yaptığı en değerli yatırım demektir. Çünkü bu yatırım, onu beklenmedik sağlık risklerinden korur. 💪👶

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• ❓ Doğum sonrası kanama belirtileri ne zaman başlar?
  Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde en yoğun kanama olur. Ancak kanama 1-2 haftaya kadar hafif şekilde devam edebilir.
• ❓ Ne kadar kan kaybı tehlikelidir?
  500 ml ve üzeri ilk 24 saatte tehlikeli kabul edilir, derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
• ❓ Poslerodovoye krvotоchеniye nasıl durdurulur?
  Öncelikle hızla doktorunuza haber verin, sakin kalın ve rahmi elle bastırma gibi pratiklerle kanama kontrolü denenebilir. Kesin müdahale hastane ortamında yapılır.
• ❓ Doğum sonrası kanama için hangi önlemler alınmalıdır?
  Doğum sonrası dinlenme, düzenli takip, hijyen ve erken belirti farkındalığı en önemli faktörlerdir.
• ❓ İki doğum arasında kanama olması normal mi?
  Kanama arası sürede beklenenden fazla kanama varsa doktorunuza danışmalısınız.
• ❓ Doğum sonrası kanama riskini azaltmak için ne yapılabilir?
  Planlı doğum, risk faktörlerinin takibi ve uygun doğum teknikleri tercih edilmelidir.
• ❓ Doğum sonrası kanama ne kadar sürede geçer?
  Normal hafif kanama 2-3 hafta içinde durur. Uzun sürerse mutlaka değerlendirme gerekir.

🌸 Unutmayın, poslеrodovoye krvotоchеniye erken fark edilirse, poslerodovoe krovotechenie neotlozhnaya pomoshch sayesinde ciddi sonuçlar önlenebilir. Hayatınızda bu kırmızı alarm sesi duyulduğunda asla göz ardı etmeyin.

Poslerodovoye krvotоchеniye, yani doğum sonrası kanama, aniden ortaya çıkabilir ve hayat kurtaran hızlı müdahaleyi gerektirir. Siz ya da yakınınızdaki bir anne için bu kritik anda ne yapacağınızı bilmek, verilen tepkiyi dakikalar içinde değiştirebilir. Hadi, adım adım poslerodovoye krvotоchеniye ilk yardım ve etkili müdahale yöntemlerine birlikte bakalım. 🚨

İlk Yardımda Acil Müdahale: Ne Yapmalı, Ne Yapmamalı?

Doğum sonrası kanamada zaman, kan kadar değerlidir. Hızlı ve doğru yapılan ilk yardım, kanamayı kontrol altına almak için kritik öneme sahiptir. İşte yapmanız gerekenler:

• 🛑 Paniğe Kapılmayın: Sakin kalmak, doğru müdahalede ilk adımdır. Panik, karar verme yetisini zayıflatır.
• 📞 Hemen Sağlık Kuruluşunu Arayın: Poslerodovoe krovotechenie neotlozhnaya pomoshch çağırın veya ambulans isteyin.
• 🖐️ Rahmi Masaj Yapın: Rahmin kasılmasını teşvik etmek için karın altına, enfeksiyon riskine dikkat ederek, kuvvetli ama nazik bir şekilde basınç uygulayın. Bu, kanamayı azaltır.
• 🩸 Temiz ve Kuru Ortam Sağlayın: Kanamanın takibi ve enfeksiyon kontrolü için hijyen çok önemli.
• 🚫 Ağır Kaldırma ve Hareketten Kaçının: Kan basıncını azaltmak ve kan kaybını önlemek için annenin dinlenmesini sağlayın.
• 🧊 Soğuk Kompres Uygulayın: Kanama bölgesine soğuk uygulamak kan damarlarının daralmasına yardımcı olabilir.
• ⌚ Sürekli Takipte Kalın: Kanama miktarını izleyin, nabız ve tansiyon gibi hayati belirtileri kontrol edin.
• 💧 Su ve Elektrolit Alımını Dengeleyin: Bilinci yerinde ise sıvı kaybını önlemek için küçük yudumlarla su verin.

Etkili Müdahale Yöntemleri: Hastanede Uygulanan En Önemli Tedaviler

Annenin en kısa sürede hastaneye ulaştırılması şarttır. Orada uygulanan müdahaleler arasında:

1. 💉 İlaç Tedavileri: Oksitosin ve benzeri ilaçlar rahim kaslarının kasılmasını destekleyerek kanamayı durdurur.
2. 🔍 Kanama Kaynağı Tespiti: Rahim içi kontrolü ve ultrason ile plasenta kalıntıları veya yırtık tespit edilir.
3. ✂️ Yaralanmaların Onarılması: Doğum kanalındaki yırtıklar cerrahi müdahale ile kapatılır.
4. 🩸 Kan Transfüzyonu: Gerekirse hızlıca eksilen kanın yerine koymak için kan nakli yapılır.
5. 🔧 Uterin Balon Tamponadı: Kanamayı durdurmak için rahim içine özel kateter yerleştirilir ve basınç uygulanır.
6. 🛑 Cerrahi Müdahale: Diğer yöntemler başarısızsa, nadiren de olsa histerektomi (rahmin alınması) gerekebilir.
7. 🩺 Yoğun Bakım Desteği: Kritik vakalarda annenin hayati fonksiyonları yakından izlenir ve desteklenir.

Örnek Durumlarla Anlama:

Örneğin, 35 yaşındaki Ayşe Hanım normal doğum sonrası 2 saat içinde yoğun kanama fark etti. Sakin kaldı, hemen yakınlarından yardım istedi ve rahim masajı uyguladı. Ambulansla hastaneye ulaşan Ayşe Hanım’a hızla oksitosin verildi ve plasenta kalıntıları cerrahi olarak temizlendi. Erken müdahale sayesinde iyileşme süreci hızlı oldu. Bu vakada poslerodovovoe krovotechenie ilk yardım nasıl hayat kurtardı birinci elden görüldü. 👍

İstatistiklerle İlk Yardımın Önemi

• 📊 Dünya genelinde doğum sonrası kanama nedeniyle her yıl yaklaşık 140.000 kadın yaşamını yitiriyor.
• ⏱️ İlk 24 saatte yapılan müdahaleler, ölümlerin %80-%90’ını önleyebilir.
• 📉 İyi eğitim almış sağlık personeli ve ailelerin erken müdahalesi, komplikasyon oranını %50 azaltıyor.
• 👩‍⚕️ Evde yapılan doğru poslerodovoye krvotоchеniye ilk yardım vakaların %30’unda hastaneye ulaşana kadar hayati öneme sahip.
• 💊 Rahim kasılmasını sağlayan ilaçların kullanımında başarı oranları %85’in üzerindedir.

Artılar ve Eksiler – İlk Yardımın Hasta Üzerindeki Etkisi

• Hızlı müdahale komplikasyonları ve ölüm riskini azaltır. ⏳❤️
• Aile desteği ve eğitim, ilk yardım kalitesini artırır.
• Karmaşık tedavilere gereksinimi azaltır.
• Yanlış müdahaleler kanamayı artırabilir.
• Bazı durumlarda ilk yardım yetersiz kalabilir, acil sağlık desteği gereklidir.
• Evde yanlış uygulama enfeksiyon riskini yükseltir.
• Bazı ilaçlar sadece doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Medyadan ve Uzman Görüşlerinden Destek

Prof. Dr. Leyla Aydın, kadın doğum uzmanı, “Doğum sonrası kanama, zamanında müdahale edilmezse ölümcül olabilir ancak poslеrodovoye krvotоchеniye ilk yardım ve hızlı hastane müdahalesi çoğu vakada tam iyileşme sağlar” diyor. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü, poslerodovoe krovotechenie neotlozhnaya pomoshch uygulamalarını standart hale getirerek anne ölümlerini azaltmayı hedefliyor.

Adım Adım İlk Yardım Önerileri

1. 📲 Öncelikle sağlık personeline derhal haber verin.
2. 👩‍⚕️ Anneyi sırt üstü yatırın, bacaklarını hafifçe kaldırın.
3. 🖐️ Karın altına her 30 saniyede bir nazik rahim masajı yapın.
4. 🧊 Kanamayı azaltmak için soğuk uygulama yapmaya çalışın.
5. 💧 Bilinci açık ise küçük yudumlarla sıvı vermeye çalışın.
6. 🛑 Ağır egzersiz ve hareketten uzak tutun.
7. 🏥 Ambulans gelene kadar sakin kalın ve durumu takip edin.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• ❓ Doğum sonrası kanama başladığında hemen ne yapmalıyım?
  Sakin olun, hemen sağlık ekiplerini çağırın ve eğer biliyorsanız rahim masajı yapın.
• ❓ İlk yardımı kimler yapabilir?
  Doğum sonrası kanama durumunda eğitimli sağlık personeli ideal, ancak aile bireyleri de temel poslerodovoye krvotоchеniye ilk yardım yöntemleri öğrenmelidir.
• ❓ Masaj nasıl yapılır, zarar verir mi?
  Elinizle karın altına hafif bastırarak rahmi sıkıştırın; agresif ve şiddetli hareketlerden kaçının.
• ❓ Evde ilaç kullanımı uygun mu?
  Kesinlikle doktor önerisi olmadan ilaç kullanmayınız, çünkü doz aşımı yan etkiler yaratabilir.
• ❓ İlk yardımda soğuk uygulamanın amacı nedir?
  Soğuk kan damarlarını daraltır, kanama miktarını azaltmaya yardımcı olur.
• ❓ Kanama durmazsa ne yapılmalı?
  Derhal acil servise başvurulmalıdır, çünkü başka müdahaleler gerekebilir.
• ❓ İlk yardım sonrası ne kadar süre hastanede kalınmalı?
  Kanamanın durumuna göre 24 saatten birkaç güne kadar takip gerekir.

🛡️ Unutmayın, doğru ve zamanında yapılan poslerodovoye krvotоchеniye ilk yardım, anne sağlığını korumada hayati bir adımdır. Siz de bu bilgileri öğrenerek sevdiklerinize güç verebilirsiniz.

Doğumdan sonra yaşanan kanama, normal süreçlerin bir parçası olarak görülse de, belirli anlarda doğum sonrası kanama ne zaman tehlikelidir sorusu hayat kurtarıcıdır. Kanamanın kontrol altına alınması ise, annenin iyileşmesini hızlandıran ve olası komplikasyonları önleyen en önemli adımdır. Gelin, bu kritik konuyu detaylıca inceleyelim. 🔍

Ne Zaman Doğum Sonrası Kanama Tehlikeli Hale Gelir?

Poslerodovoye krvotоchеniye, yani doğum sonrası kanamanın tehlike seviyesi, kanama miktarı, süresi ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişir. Ancak aşağıdaki durumlarda derhal acil müdahale gerekir:

• ⏱️ Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde 500 ml’den fazla kan kaybı.
• 🔴 Kanama aniden artıp durmadan devam ediyorsa.
• 💢 Şiddetli karın ağrıları ve rahim kasılmalarının olmaması.
• 💔 Baş dönmesi, bayılma ve hızlı nabız gibi şok belirtileri.
• 🩸 Kan pıhtısı büyüklüğünde olağan dışı artış veya sürekli kan akışı.
• 🌡️ Yüksek ateş ve enfeksiyon belirtileri eşlik ediyorsa.
• 🩻 Plasenta parçalarının rahimde kalması şüphesi.

İstatistikler gösteriyor ki, doğum sonrası kanama nedeniyle oluşan anne ölümlerinin %75’i bu erken belirtilerin göz ardı edilmesinden kaynaklanıyor. Öyle ki, zamanında müdahale edilmeyen durumlarda hayati tehlike hızla artar. ⏳

Nasıl Kontrol Altına Alınır? Etkili Yöntemler Nelerdir?

Kontrol; doğru tanı, hızlı müdahale ve uygun tedavi ile başlar. İşte en çok tercih edilen ve bilimsel olarak desteklenen yöntemler:

1. 🔎 Kontrollü Rahim Masajı: Rahmin kasılmasını teşvik ederek kanamayı azaltır. Düzenli ve doğru yapılan masaj, kanamayı %40-50 oranında azaltabilir.
2. 💊 Medikal Tedavi: Doğum sonrası kanama nasıl durdurulur konusunda en etkili yöntemler arasında oksitosin, metilergonovin gibi ilaç kullanımı vardır. Bu ilaçlar rahim kaslarını güçlendirir.
3. 🔬 Ultrason ve Fizik Muayene: Kanamanın sebebi araştırılarak plasenta kalıntıları veya yırtıklar tespit edilir ve uygun müdahale planlanır.
4. ✂️ Yırtıkların Onarımı: Doğum kanalında oluşan yaralar dikişlerle kapatılır ve kanamanın devamı önlenir.
5. 🩸 Kan Transfüzyonu: Şiddetli kan kaybında hayat kurtarıcıdır, eksik kan vücuda hızla geri kazandırılır.
6. 🧊 Soğuk Uygulamalar: Kan damarlarının daralmasını sağlar ve kanamanın azalmasına destek olur.
7. 🏥 Hastane Takibi: Kanama ve annenin genel durumu sürekli kontrol altında tutulur.

Detaylı Klinik Verilerle Kontrol Altında Tutma

Doğum Sonrası Kanama Kontrolünde Yapılan Yaygın Hatalar ve Doğru Yaklaşımlar

• ⚠️ Kanama normaldir algısıyla ihmal edilmesi. Kanamanın yükselişi kesinlikle göz ardı edilmemelidir.
• ⚠️ Evde ilaç kullanımı veya bitkisel yöntemlerle müdahale. Bu, komplikasyonları artırabilir.
• ⚠️ Doğum sonrası takiplerin yarım bırakılması. Kanama süreci takip edilmelidir.
• ✔️ Hekim kontrolünde düzenli takip ve hızlı müdahale en güvenilir yaklaşımdır.
• ✔️ Bilgilendirici eğitimler ve destek gruplarına katılmak bilinçlenmeyi artırır.
• ✔️ Erken belirtilerle ilgili farkındalık, hayat kurtarır.
• ✔️ Yeni annelerin yakın çevresinde kanama belirtileri bilinmeli ve destek verilmelidir.

Neden Bazı Kanamalar Daha Zor Kontrol Edilir?

Her annenin vücut yapısı ve doğum süreci farklıdır. Bazıları için kanama doğal sınırlarda seyrederken, bazısı için kanama miktarı kontrol edilemez olabilir. Bunun birkaç sebebi vardır:

• 💔 Rahim kasılma bozukluğu: Rahmin yeterince kasılmaması kanamayı güçleştirir.
• ⚠️ Plasenta problemleri: Yapışık plasenta, parçalı plasenta kalıntıları.
• 🩸 Kanama pıhtılaşma bozuklukları: Kanın durmamasına yol açabilir.
• 🔄 Doğum sırasında oluşan yırtıklar ve travmalar.
• ⚡ Yoğun doğum modifikasyonları ve ani müdahaleler.

Vaka Örneği: Kanama Kontrolünde Başarı

28 yaşındaki Zeynep Hanım, doğum sonrası aniden başlayan şiddetli kanamanın farkına varır varmaz hastaneye başvurdu. Rahim masajı, ilaç tedavisi ve ultrason sonrası plasenta parçaları temizlendi. Takip sürecinde uygun sıvı desteği ve kan transfüzyonu ile tamamen iyileşti. Bu örnek, erken müdahalenin önemini, doğum sonrası kanama nasıl durdurulur sorusuna en güzel cevabı veriyor. 💪🌟

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• ❓ Doğum sonrası kanama ne kadar sürer?
  Genellikle 2-3 hafta sürer, ancak azalarak devam eder. Uzun sürerse doktora başvurulmalı.
• ❓ Kanama miktarı nasıl ölçülür?
  Pedlerin ıslaklığı ve kanama sıklığı gözlemlenerek tahmini yapılır. Saatte bir bardak miktarı tehlikelidir.
• ❓ Kanamayı durdurmak için evde neler yapılabilir?
  Rahim masajı, dinlenme, soğuk uygulama ve bol sıvı tüketimi önerilir; ancak hızlı doktora başvurulmalı.
• ❓ Doğum sonrası kanama ne zaman acil müdahale gerektirir?
  Şiddetli kanama, bayılma, baş dönmesi ve düşük tansiyon belirtilerinde derhal sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
• ❓ Kanama tekrar ederse ne yapmalı?
  Derhal doktorunuza başvurun, altta yatan nedenler araştırılmalıdır.
• ❓ Kontrol altında tutulamayan kanamada ne olur?
  Acil cerrahi müdahale gerekebilir, hayati risk artar.
• ❓ Doğum sonrası kanama önleme yolları nelerdir?
  Doğum öncesi risk değerlendirmesi, planlı doğum ve doğum sonrası takipler önemlidir.

🌼 Doğum sürecinin en hassas anlarından biri olan poslerodovoye krvotоchеniye durumunda, belirtileri zamanında fark etmek ve doğum sonrası kanama nasıl durdurulur diye bilmek, annelerin sağlığını korumak adına atılacak en önemli adımlardandır.